Możliwości zapewnienia godnego i szczęśliwego życia dzieciom porzuconym i niechcianym jest wiele. Wymaga to jednak szczerych chęci, otwartego serca, jak również przemyślenia, czy dana para jest w stanie podołać tak ciężkiemu zadaniu, jak wychowanie dziecka pokrzywdzonego przez biologicznych rodziców, które nierzadko jest dzieckiem trudnym, z różnymi dysfunkcjami.

Oprócz standardowej adopcji, polegającej na uregulowanym mocą prawną przysposobieniu dziecka, które staje się dzięki temu dzieckiem nowych rodziców, zupełnie jak w przypadku rodziny naturalnej, bez kontroli żadnej z instytucji, istnieje także możliwość założenia rodzinnych domów dziecka, czy rodziny zastępczej.

Jakie są podstawowe różnice pomiędzy tymi formami opieki nad dzieckiem?

Rodzina zastępcza to czasowa forma pomocy dziecku i jego rodzicom biologicznym w opiece nad dzieckiem. Rodzice zastępczy otrzymują z opieki społecznej środki finansowe na pokrycie części kosztów utrzymania dziecka, których wysokość określa Ustawa o pomocy społecznej i uzależniona jest od wieku dziecka i jego sytuacji rodzinnej. Sposób sprawowania przez rodziców zastępczych opieki podlega nieustannej kontroli ze strony organu finansującego oraz sądu, który wydał orzeczenie o umieszczenie dziecka w danej rodzinie zastępczej. Istota rodziny zastępczej polega na tym, aby umożliwić dziecku dogodne warunki do rozwoju i dać spokój oraz poczucie bezpieczeństwa, którego było ono pozbawione w swoim naturalnym środowisku rodzinnym. W tym czasie rodzice biologiczni mają czas na uporanie się ze swoimi problemami, chcąc odzyskać prawa do opieki nad własnym dzieckiem.

Procedura zawiązywania rodziny zastępczej jest podobnie złożona, jak procedura procesu adopcyjnego. Rodzicami zastępczymi może zostać zarówno małżeństwo, jak i osoba samotna. Kandydaci muszą jednak spełnić określone warunki:
posiadają stałe miejsce zamieszkania,
nie są pozbawieni ograniczeń władzy rodzicielskiej,
są w pełni władz fizycznych i umysłowych co musi zostać stwierdzone zaświadczeniami lekarskimi,
mają odpowiednie warunki mieszkaniowe oraz stałe źródło dochodu,
uzyskali pozytywną opinię ośrodka pomocy społecznej.

Zgodnie z Ustawą o pomocy społecznej z dnia 12.03.2004 r. w Polsce rodziny zastępcze dzieli się na spokrewnione i niespokrewnione z dzieckiem oraz zawodowe, niespokrewnione z dzieckiem rodziny zastępcze. W tej ostatniej grupie wyróżnia się rodziny wielodzietne, specjalistyczne, w których umieszcza się dzieci z różnymi dysfunkcjami oraz rodziny zastępcze o charakterze pogotowia rodzinnego.